در زمان ساسانيان در 30 كيلومتري آتشكده، آذر گشنسب، قلعه اي بانام صائين (نگهدارنده) دژ بنا شد. اين قلعه مورد استفاده افرادي بود كه براي نيايش وزيارت به آتشكده مي‌آمدند. بعد از حمله اعراب، نام آن صائين قلعه تغيير يافت. اين قلعه در دوره‌هاي بعد محل عبور واقامت زائران كربلا شد. نام اين شهر در دوران به شاهين دژ تغيير يافت، ولي پس ازپيروزي انقلاب اسلامي همان صائين دژ خوانده شد.

 

شهر ماكو در گذشته يكي از قلاع محكم سرحدات ايران وعثماني محسوب مي‌شد. ازاين شهردر طول تاريخ به اسامي مختلفي ياد شده بنا به روايتي مي‌گويند، اسم قديم ماكو (شاوارشان) بود كه از كيارستان كه امروزه به نام سياوش معروف است اخذ شده است.

 

شهرستان چالدران، یکی از شهرستانهای استان آذربایجان غربی است که در شمال غربی این استان قرار گرفته‌است. مرکز این شهرستان، شهر سیه چشمه است. آواجیق دیگر شهر آن است. این شهرستان در گذشته بخشی از شهرستان ماکو بود. زبان رایج در این شهرستان ترکی آذربایجانی می‌باشد. شهرستان چالدران بیشتر به خاطر جنگ چالدران شهرت دارد که یاد آور دلاور مردی‌های غیور مردان ایرانی در شاه جنگ ایرانیان با ترکان عثمانی در دفاع از کیان ایران زمین است.این جنگ که بین نیروهای شاه اسماعیل اول صفوی و سلطان سلیم اول عثمانی در ۳۱ مرداد ۸۹۳ خورشیدی رخ داد. بقایای این جنگ در شهرستان، به صورت مزار شهدای جنگ و چندین مجسمه در محل جنگ و داخل شهر موجود می‌باشد.

 

پیرانشهر به دلیل داشتن سنگهای گرانیت دارای شهرت جهانی است. ذخایر شناخته شده سنگ‌های گرانیت این شهر چهار میلیون تن برآورد می‌شود که به لحاظ تنوع رنگ و طرح استحکام در ایران و جهان منحصر بفرد است. سینیتهای سبز پیرانشهر در نوع خود در دنیا منحصر به فرد هستند و یک توده کوچک مشابه آن در کشور ایتالیا وجود دارد به طوری‌ که در موزه ایتالیا نگهداری می‌شود. شهرستان پیرانشهر پس از منطقه لرستان به عنوان دومین منطقه دارای معادن سنگ گرانیت کشور شناخته شده‌است.