شهر گشت سیستان

 

گشت، شهری است از توابع بخش مرکزی شهرستان سراوان در استان سیستان و بلوچستان ایران.

 

جمعیت
این دهستان در شهر گشت قرار دارد و براساس سرشماری سال ۱۳۸۵جمعیت آن ۵٬۸۶۳نفر (۸۳۰خانوار) بوده‌است.[۱]۔اما جمعیت کلی شهر گشت در حدود بیش از ۱۲ هزار نفر تخمین زده شده است. اکثریت ساکنین شهر دارای قومیت بلوچ ( از طایفه ریگی و از تیره حسین بر و آبادی های اطراف از طائفه گمشادزهی است البته در سالیان اخیر به علت رشد امکانات شهری جمعیت مهاجر زیادی به شهر گشت آمده از جمله درازهی ها و جمعیت زیادی از بلوچ های زابل،و همچنین به علت وجود مدرسه دینی مشهور و قدیمی گشت جمعیت زیادی از طلبه ها از شهرها و استان های دیگر نیز وارد شهر شده اند که بر جمعیت شهر گشت افزوده اند.مذهبشان اهل سنت و جماعت حنفی اند و با زبان بلوچی و لهجه مکرانی گویش می‌کنند اما گویش آنها به علت آنکه در مرز سرحد و مکران واقع شده اند و قرابت فامیلی نزدیکی با اقوام ساکن در سرحد ریگی ها دارند،نسبت به سایر نقاط مکران شباهت بیشتری با گویش سرحدی دارد و کلمات مشترک زیادی با سرحدی ها دارند. 

موقعیت
شهرگشت ما بین دو شهرستان سراوان و خاش و در مسیر جاده ایی این دو شهر قرار دارد. از طرف جنوب شرقی به شهرستان سراوان با مسافت ۶۵ کیلو متر و از طرف شمال غربی به شهرستان خاش با مسافت ۹۵ کیلو متر محدود است، در طول جغرافیایی ۶۱ درجه و ۵۷ دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی ۲۷ درجه و ۴۷ دقیقه شرقی قرار دارد، ارتفاع آن از سطح دریا ۱۴۵۰متر است. زمین آفرید هم بحر و آسمان ، آفریدکون دشت ومکان – به دین آن مهتر و همام کرد ، نقطه ای اندر جهان گشت نام کرد.

 

آب و هوا
هوایش نسبتاً گرم اما به علت موقعیت جغرافیایی نسبتا کوهستانی نسبت به سایر مناطق شهرستان سراوان آب و هوایی معتدل تر و سردتر دارد.آب کشاورزی آن از دو قنات قدیمی و پر آب تامین می‌شود، غلات، پیاز و خرما از محصولات مهم این روستا می‌باشند. شغل اصلی مردم زراعت و دامداری است.

 

گذشته
گشت که هم اکنون بعنوان شهر یاد میشود/ زمانی دیاری سرسبز و پر آب بوده و در بیشتر ایام دارای حاکمیت محلی بوده است. تا زمانهای نه چندان دور فعلی و حتی تا سی و چهل سال پیش در کوهپایه های جنوبی گشت و یا در دره های شمالی ان جنگلات گز و تاگز موجود بودند تا جایی که علامه دهخدا در کتاب خود از شهر گشت به بهشت یاد کرده است. انواع حیوانات وحشی وحتی خرسهای قهوه ای متمایل به سرخ در اطراف گشت وجود داشتند.گشت شهری اباد و پر رونق بوده است.در این منطقه بخاطر ابادانی و شکار فراوان / و وفور گوشت/ شاید اول ؛گوشت؛ نامیده شده است که بتدریج ؛گشت: معرب آن شده است از آثار تاریخی شهر گشت می توان به قلعه تاریخی ،قبرستان ماقبل میلاد ،سنگ نگاره های بندیک و سنگ نگاره های رزک و دو قنات قدیمی شهرگشت نام برد.

قلعه تاریخی شهر گشت قدمتی حدود ۵۰۰ تا۷۰۰ سال دارد و نشاتی از وجود حکومت محلی در این منطقه است.قبرستان قدیمی شهر گشت که براساس کارشناسی هایی که باستان شناسان ایتالیایی در این محل انجام داده اند قدمتی حدود ۲۵۰۰ ساله دارد.

در مورد لهجه بلوچی مردم گشت/ باید گفت از لهجات گویش سراوانی است. و از لهجه مکرانی بسیار دور است. لهجه سراوانی تقریبا؛ گرامری نزدیک به زبان فارسی دارد و گرامر مکرانی کلا؛ با گرامر فارسی بسیار متفاوت و حتی متضاد است. از نظر ترکیب کلمات نیز میتوان گفت / لهجه سراوانی به فارسی نزدیکی بیشتری دارد. لهجه سراوانی مابین لهجات سرحدی و مکرانی است