شهر ایرانشهر سیستان

 

این شهر در قسمت مركزی بلوچستان در فاصله سیصد و شصت و پنج كیلومتری زاهدان واقع شده است. ایرانشهر یكی از شهرهای قدیمی ایران است كه قبلاً فهره یا فهرج نامیده می‌شد. در «اوستا» از این شهر به نام «پهله» یا «پهره» نام برده شده است. معرب این دو كلمه فهره به معنای شهر بزرگ است كه نشان می‌دهد این مكان در قدیم مركزیت داشته و یكی از بزرگترین شهرهای بلوچستان و ایران بوده است.

به همین جهت آن را همواره با پسوند شهر ذكر كرده‌اند. ایرانشهر در زمان حمله اسكندر، منطقه‌ای آباد و سرسبز بود و مورخین ایرانی نوشته‌اند كه اگر آب و علف و خرمای پهرگ به داد قشون اسكندر نرسیده بود حتی كسی زنده باقی نمی‌ماند.

در زمان ناصر‌الدین شاه قاجار، والی بلوچستان به دلیل آب و هوای خوب این منطقه قلعه‌هایی در آن ایجاد كرد.

ایرانشهر با توجه به قدمت تاریخی و گسترش تدریجی به نمونه‌ای از شهر معاصر تبدیل شده است.

جاذبه‌های ديدنی
قلعه ایرانشهر
قلعه بمپور
قلعه سرباز
کوه بزمان
کوههای بلوچستان
دره سرسبز
رودخانه بمپور
رودخانه کارواندار
رودخانه رایج
چشمه هودیان
چشمه کنتی
چشمه پوزه باغ ‌
چشمه تنگ
چشمه مکسان
چشمه تشت
چشمه جمشید
چشمه اسپیدز
چشمه پاک
چشمه بزمان 1
چشمه بزمان 2
چشمه کتوکان
روستای چانف
ناحیه بمپور
هامون جازموریان
منطقه حفاظت شده بزمان صنايع و معادن

صنایع
صنايع ماشينی يا كارخانه ای ايران‌شهر نوپا بوده و سيمان سازی، آجرسازی، موزائيك سازی و كارخان‌ه هاي نان ماشينی را شامل مي‌شود. اقتصاد شهرستان ايران‌شهر بر كشاورزی و صنايع ماشينی استوار شده است و عمده ترين صادرات منطقه را خرما، تره بار و مركبات تشكيل مي‌دهد.

کشاورزی و دام داری
ايران‌شهر به دليل داشتن زمين های حاصل‌خيز و رودهای بمپور دامن و سرباز دارای محصولات كشاورزی گرمسيری است و با وجود وضعيت نامساعد جغرافيايی، كشاورزی فعاليت غالب توليدی در كل شهرستان به حساب می آيد. بادهای شديد و باران های سيل آسا (كه سبب فرسايش خاك می شود) و سنگ های غير قابل نفوذ كوه های منطقه، كار كشاورزان را بسيار مشكل می كند. از طرف ديگر به دليل كمبود بارندگی و رطوبت نياز به رودخانه، چاه ژرف و نيمه ژرف است. با وجود تمام مشكلات كشاورزی، وجود محصولات متنوعی چون گندم، جو، كنجد، توتون، تنباكو، تره بار، گياهان علوفه ای، بنشن، مركبات، خرما، انار، انجير، انگور، و توت كه از محصولات اين شهرستان هستند، نشان از سخت كوشی و اراده مردم و غلبه بر طبيعت خشن منطقه دارد. در اين منطقه دام‌داری در كنار كشاورزی جريان داشته و به صورت ييلاق و قشلاق كردن اهالی انجام می شود. واحدهای دام‌داری بزرگ، در مركز شهرستان تأسيس شده است و فرآورده های آن نيازهای لبنی اهالی را تأمين می نمايد.

مشخصات جغرافيايي
شهرستان ايران‌شهر از نظر جغرافيايی در 60 درجه و 41 دقيقه درازای خاوری و 27 درجه و 12 دقيقه پهنای شمالی و درقسمت مركزی استان سيستان و بلوچستان واقع شده است. ايران‌شهر از شمال به زاهدان، از باختر به بم و جيرفت، از خاور به سراوان و از جنوب به چابهار محدود شده و در منتهی اليه قسمت خاوری با كشور پاكستان هم مرز است. شهرستان ايران‌شهر در 333 كيلومتری جنوب باختری زاهدان و در مسير راه زاهدان – بندر چابهار در 571 متری از سطح دريا قرار دارد. رود بمپور از 4 كيلومتری جنوب شهرگذشته و پس از 130 كيلومتر به هامون جازموريان می ريزد. آب و هوای اين شهرستان گرم و خشك بوده و در سرشماری سال 1375 اين شهرستان 295456 نفر جمعيت داشته است. مسيرهاي دسترسي به اين منطقه عبارت اند از:
راه ايران‌شهر _ خاش به سمت شمال خاوری به درازای 150 كيلومتر
راه ايران‌شهر _ چابهار به سمت جنوب به درازای 375 كيلومتر
راه آسفالته ايران‌شهر _ بم به سمت شمال باختری به درازای 372 كيلومتر
هم چنين راهی به سمت جنوب از 18 كيلومتری اين راه امتداد يافته كه ايران‌شهر را به درازای 385 كيلومتر به چابهار متصل می كند.

 

وجه تسميه و پيشينه تاريخي
ايران‌شهر يكی از شهرهای قديمی ايران است كه قبلا« فهره» يا «فهرج» ناميده می شده و در اوستا به نام «پهله» يا «پهره» نام برده شده است. معرب اين دو كلمه «فهره» به معنای شهر بزرگ است که نشان می دهد اين مكان در قديم يكی از بزرگ ترين شهرهای بلوچستان و ايران بوده و به همين جهت آن را همواره با پسوند شهر ذكر كرده اند. ايران‌شهر در زمان حمله اسكندر، منطقه ای آباد و سرسبز بود و مورخين ايرانی نوشته اند كه اگر آب و علف و خرمای پهرگ به قشون اسكندر نمی رسيد، هيچ كس زنده نمی ماند. در زمان ناصرالدين شاه قاجار، والی بلوچستان به دليل آب و هوای خوب اين منطقه قلعه هايی را در آن بنا كرد. ايران‌شهر با توجه به قدمت تاريخی و گسترش تدريجی به نمونه ای از شهر معاصر تبديل شده است.