مخدوش شدن رابطه گردشگراو بازار صنایع دستی

جهانگردی از دیدگاه فرهنگی دارای قدمت بسیاری است ولی از زاویه اقتصادی پدیده‌ای نسباتا جدید در مبادلات بین المللی است. با این وجود در مدتی بسیار کوتاه توانسته ارقام بزرگی از مبادلات جهانی را به خود اختصاص دهد. کشورهایی که گردشگر بیشتری را پذیرا بودند ارزش صادرات صنایع دستی آنها نسبت به دیگر کشورها بالاتر بوده است.
 
صنایع دستی جلوه گاه آفرینش هنری مردم یک مرز و بوم و ذوق و سلیقه معاصران است. به جرات می‌توان گفت صنایع دستی گزارشی از هویت مجموعه یک قوم و قبیله و در نهایت یک ملت است.
 
در این میان بازاریابی محصولات صنایع دستی نیازمند فرهنگ سازی، برنامه ریزی و توجه به موانع و مشکلات و ارائه راه کارها در این زمینه است. برای بازاریابی مناسب و ترویج استفاده از محصولات صنایع دستی در زندگی روزمره ، باید فرهنگ سازی شود. این دو مقوله هم اکنون باید سرلوحه قرار گیرد.
 
«عباس پیرمرادی» رئیس جامعه راهنمایان تور با اشاره به تجربه 20 ساله  خود درخصوص حضور گردشگران و خرید صنایع دستی به خبرنگار گردشگری CHN گفت: «تجربه به من ثابت کرده‌است که بهتراست در پی جذب گردشگران مسن‌ و بازنشسته باشیم چراکه گردشگران جوان به سوی خرید صنایع دستی نمی‌روند چراکه یا پول لازم برای خرید صنایع دستی را ندارند و یا اگر هم پول داشته باشند ترجیح می‌ٔهند برای تامین آینده و زندگی خود خرج ‌کنند و یا نهایتا صنایع دستی فانتزی و کوچک را که قیمت کمتری دارد می‌خرند. اما گردشگران مسن و بازنشسته با توجه به حقوق بازنشستگی و پس اندازی که در طول سالها انجام داده‌اند شرایط بهتری برای خرید صنایع دستی خواهند داشت.»
 
به دلیل ارتباط تنگاتنگ صنایع دستی با صنعت توریسم، توجه به این بخش می‌تواند برای جلب و جذب گردشگران به کشور سودمند باشد. استقبال گردشگران داخلی و خارجی برای خرید یکی از آثار هنری یا صنایع دستی هر شهر یا استان این جریان را نشان می‌دهد. قابلیت بهره برداری اقتصادی از صنایع دستی کشورمان یکی از اصلی ترین مزایای پرداختن به صنعت گردشگری و تقویت آن است.
 
این درحالی است که کاهش روزهای اقامت گردشگران خارجی و به تبع آن محدود شدن زمان بازدید از شهرها و حضور در بازارهای صنایع دستی سبب کاهش تمایل آنها به خرید صنایع دستی شده‌است.
 
به گفته پیرمرادی حدود 15 سال پیش بیش از 50 درصد گروه‌ها زمانی بیش از 15 روز را در ایران اقامت داشتند و حتا گروه‌های 25 روزه نیز به ایران می‌آمد. اما در طول 7 سال گذشته، تعداد روزهای اقامت گردشگران در ایران به 9 تا 11 روز رسیده‌است در واقع کاهش مدت زمان تور که به دلیل رکود اقتصادی جهان اتفاق افتاده تاثیر مستقیم بر روی زمان خرید گردشگران گذاشته است.
 
او دراین خصوص ادامه داد: «با کاهش روزهای اقامت مسافران، تورگردان یا باید از تعداد بازدیدها بکاهد یا زمان خرید را کاهش دهد. با توجه به آنکه بیشتر گردشگران به منظور بازدید از بخش‌های خاص به کشور سفر می‌‌کنند نمی‌توان از زمان بازدید کاست اینگونه است که از زمان خرید کم می‌شود.»
 
رئیس جامعه راهنمایان تور با اشاره به آنکه در طول دوسال گذشته که راهنمایی حدود بیست گروه گردشگری که بر عهده داشته تنها دو گروه چند تخته فرش خریده‌اند گفت: «در چنین شرایطی است که بازاریان می‌گویند گردشگران میلیون میلیون تومان خرید می‌کنند! در بسیاری از موارد گردشگران تمایلی به خرید نشان نمی‌دهند. نمی‌خواهند پول خرج کنند.»
 
او یکی از دلایل این امر را وضعیت مالی گردشگران و در کل شرایط اقتصاد جهانی دانست و گفت: «از یک سو افت وضعیت اقتصادی دنیا را داریم و از دیگر سو تبلیغات و هیاهویی که مغازه‌داران اصفهان راه انداخته‌اند و در بی میلی گردشگران برای خرید بی تاثیر نیست چراکه یکی از تاجران فرش اصفهان در مصاحبه‌های خود اعلام کرد که یک تورلیدر فرشی را 10 برابر قیمت اصلی آن فروخته‌است.»
 
پیرمرادی افزود:‌ «مطمئنا چنین مصاحبه‌هایی در رسانه‌های غربی نیز منتشر و تبدیل به ضد تبلیغ برای ایران خواهد شد. اینگونه است که تور آلمانی که چند ماه پیش به ایران آمده بود قبل از سفر به اصفهان یکی از شروط حضور در اصفهان را نرفتن به بازار و خرید نکردن اعلام کرده بودند. این گروه یک ریال هم خرید نکرد. این امر را ثمره هیاهوی صنایع دستی اصفهان می‌دانم.»
 
البته می‌توان از استاندارد نبودن تولید محصولات مواد اولیه و فضای کارگاهی، نبود مکان مناسب جهت فروش محصولات و نا آشنایی هنرمندان با بازارهای هدف، نبود مرکز تحقیقات کاربردی، عدم بسته بندی مناسب، نبود آشنایی توریست های خارجی با صنایع دستی کشور، نبود تبلیغات کارشناسی شده، نبود بازاریابی صحیح جهانی، نبود توجه به بازاریابی الکترونیکی با توجه به اهمیت آن، نبود برنامه ریزی تولید و فروش و هماهنگی بین تولیدکنندگان و صادرکنندگان(واسطه های فروش بین تولیدکننده و گردشگر به عنوان تقاضا محصول تولیدی صنایع دستی) به عنوان موانع و مشکلات رشد صنایع دستی نام برد.
 
در این میان راه‌کارهایی همچون تبلیغات در رسانه‌های گروهی، مراکز فرهنگی هنری، چه تبلیغات در بازاریابی امری است اجتناب ناپذیر، توجه به بازاریابی الکترونیکی، توجه به فناوری اطلاعات در بازاریابی، حضور مستقیم در نمایشگاه های خارجی و شناساندن صنایع دستی دستی کشور، شناساندن صنایع دستی از طریق گردشگران وارده توسط کاتالوگ، بروشور و ارائه آن‌ها در سفارت خانه‌ها، کنسول گری‌ها و مبادی ورودی کشور، آشنا کردن و آگاه کردن مردم به ارزش صنایع دستی ، امکان خرید صنایع دستی از طریق سیستم شتاب و ویزا کارت، راه اندازی سایت‌ها و وبلاگ‌های اینترنتی برای معرفی صنایع دستی را برای بازاریابی و معرفی هرچه بیشتر صنایع دستی به گردشگران به کار بست