عواقب تغییر کاربردی جزیره آشوراده

 

تفاهم‌نامه‌ای که میان سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای تبدیل عرصه‌ی مفید جزیره‌ی آشوراده به گردشگری امضا شد معنایی جز تغییر کاربری این جزیره ندارد. ما سازمان‌های مردم‌نهادِ فعال در حوزه‌ی محیط‌زیست، در کنار شماری از انجمن‌های دیگر، خواهانِ لغو تفاهم‌نامه‌ی یادشده هستیم؛ چرا که:
 
1. به موجب ماده‌های یک و شش قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست، وظیفه‌ی سازمان حفاظت محیط زیست حفاظت، پیشگیری و ممانعت از هر نوع آلودگی و اقدام مخربی است که منجر به از بین رفتن تعادل اکولوژیک طبیعت می‌شود. هم‌چنان‌که به موجب ماده‌ی ١٦ همان قانون، این سازمان قائم‌مقام قانونی دولت در مناطق چهارگانه است و نه تنها حق واگذاری مناطق را نداشته، بلکه حق واگذاری مدیریت منطقه به قصد تغییر کاربری را هم بدون اخذ موافقت سازمان جنگل‌ها و مراتع ندارد. از این رو، تفاهم‌نامه‌ی یادشده غیرقانونی است.
 
2. به موجب قانون الحاق ایران به کنوانسیون تنوع زیستی مصوبه سال ١٣٧۵ مجلس شورای اسلامی و قانون الحاق ایران به کنوانسیون رامسر، دولت ایران متعهد به حفظ تنوع زیستی و شبکه‌ی مناطق حفاظت‌شده‌ی کشور و حفظ تالاب‌های بین‌المللی کشورمان شده است. از این رو، موافقت با هر گونه اقدامی که باعث فروپاشی تمامیت اکولوژیکی در مناطق تحت حفاظت محیط‌زیست شود منجر به خدشه‌دار شدن اعتبار دولت ایران نزد مجامع بین‌المللی ــ از جمله یونسکو، اتحادیه‌ی بین‌المللی حفاظت از طبیعت، کنوانسیون رامسر، کنوانسیون حفاظت از تنوع زیستی و حتا کنوانسیون محیط زیست دریای مازندران ــ می‌شود.
 
3. هیچ یک از ما مخالف بوم‌گردی (اکوتوریسم پایدار) آشوراده نیستیم، اما آنچه موجب نگرانی شده موافقت سازمان محیط‌زیست با اجرای طرحی است که در اسم طبیعت‌گردی است اما در واقع گردشگری تجاری است. گردشگری در طبیعت فقط یک اصل مهم دارد و آن هم جلوگیری از هر گونه تخریبی است. گردشگری مبتنی بر اصول توسعه‌ی پایدار، حفظ طبیعت و ساختارهای جوامع بومی و اصیل است. دولت باید مدافع مردم بومی باشد و با پ‍شتیبانی و آموزش آنها بستر توسعه‌ی پایدار و گردشگری سازگار با بوم‌سازگان یگانه و منحصر به فرد منطقه را سر و سامان بدهد. از این رو، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مکلف است با همکاری دیگر دستگاه‌های مسؤول نسبت به توسعه‌ی زیرساخت‌های لازم برای فعالیت‌های همخوان با اکوسیستم آشوراده در مراکز جمعیتی حاشیه‌ی منطقه از جمله بندر ترکمن، بندر گز، بهشهر، نکا و... اقدام کند و برنامه‌ی تفصیلی گردشگری منطقه با تکیه بر زیرساخت‌های علمی، تخصصیومحلی سازگار با زیست بوم در مراکز جمعیتی یادشده صورت گیرد.
 
4. سواحل جزیره‌ی کوچک آشوراده، که به عنوان بخش مهمی از پناهگاه حیات‌وحش میانکاله دروازه‌ی ورود به این ذخیره‌گاه ارزشمند زیستکره در جنوب شرق دریای مازندران است، جزو معدود زیستگاه‌های فک خزری، محل تخم‌گذاری مهم‌ترین ماهیان خاویاری دنیا و امن‌ترین زیستگاه پرندگان برای زادآوری و تنها بازمانده‌ی جنگل‌ها و بیشه‌زارهای جلگه‌ای ایران در ساحل دریای مازندران است. از این رو، گشودن بحث گردشگری تجاری و انبوه در این منطقه، با ویژگی‌ها و پیشینه‌ی تلخی که از آن در دیگر سواحل دریای مازندران سراغ داریم، اشتباهی ویرانگر و بازگشت‌ناپذیر است.